El Consejo Superior de Investigaciones Científicas (CSIC), a través del Instituto de Ciencias del Patrimonio (INCIPIT), realiza estos días trabajos de campo en A Pobra do Brollón en el marco del proyecto de investigación “Reconociendo la actividad humana fuera de los castros de la Edad del Hierro del Noroeste ibérico mediante metodologías no invasivas (HINTERLAND)”, financiado por el Plan Estatal de Investigación Científica y Técnica en el marco de la convocatoria “Proyectos de Generación de Conocimiento 2021”.

El proyecto tiene como investigadores principales a César Parcero Oubiña y David González Álvaraez. La actuación cuenta con la colaboración de Xurxo Ayán Vila, de la Universidade Nova de Lisboa, quien desarrolla trabajos arqueológicos en la zona desde hace décadas. Además, participa la Asociación de Veciños de Cereixa María Castaña.

El trabajo de campo, que se inició el lunes y se prolongará durante todo el mes de junio, se desarrolla en la parcela conocido como “O Escourial”, en las inmediaciones del castro de San Lourenzo, y emplea como técnicas la fotointerpretación, vuelos con drones, prospección intensiva, prospección geofísica y sondeos valorativos manuales.

“A parcela coñecida como O Escourial sitúase no fondo de val, na bacía sedimentaria do río Saa (aquí historicamente coñecido como río de Cereixa) a rente do Camiño de Inverno. Emprázase entre as aldeas de Nogueiras (parroquia de San Pedro de Cereixa) e Brollón (parroquia de San Pedro da Pobra de Brollón). Este carácter lindeiro do terreo fai que contemos con documentación na que se consigna o microtopónimo Escourial”, explica David González Álvarez, quien añade que “trátase dun lugar de interse para o proxecto, pois pretende explorar a contorno dos castros prerromanos, espazos pouco investigados ata agora”.

“Polo momento, o documento más antigo localizado no que aparece mencionado O Escourial é un apeo e declaración de bens da Igrexa de San Pedro de Cereija, encargado polo señor feudal do coto e xurisdición de Cereixa, o bispo de Lugo, en 1593. Neste detallado documento, unha comisión de homes leva a cabo a revisión de todos e cada un dos mollóns de término da parroquia. Por estas páxinas vanse sucedendo diversos xacementos arqueolóxicos de natureza visible e monumental, como A Pena da Arca ou A Modorra dos Mouros, até chegar ao Escourial. O mollón do Escourial volta ser citado no Ynterrogatorio General do Catastro de Ensenada a mediados do século XVIII ao referirse aos límites da parroquia da Pobra do Brollón (1753)”, añade Xuxo Ayán.

Por tanto, el equipo considera que se puede rechazar como hipótesis la posibilidad de que este Escoural estuviese vinculado a herrerías de la época moderna, ya que “está plenamente asentado en el siglo XVI y parece factible que proceda de tempo atrás. En este sentido, tenemos la certeza de que se trata de restos de una actividad metalúrgia por lo menos medieval y, probablemente, anterior”, avanza Ayán, quien explica que “no “Voo americano” de 1956 detéctanse unha serie de formas liñais no subsolo, a rente da parecela onde existiu un escourial de grandes dimensións, desmantelado na década de 1950 para ser amortizado por unha empresa siderúrxica asturiana. As análises de escouras procedentes deste sitio, feitas en 2017 por investigadores da Universidade do País Vasco indican que se trata dunha metalurxia antiga anterior sen dúbida a época medieval”.

“Desde el INCIPIT estamos realizando varias fases sucesivas de investigación, con el uso de métodos no invasivos que incluyen el análisis de fotografías aéreas, la toma de nuevos datos con drones, y labores de prospección geofísica. Todas ellas encaminadas a determinar los lugares más propicios para plantear la excavación de sondeos arqueológicos”, dice David González Álvarez.

En este contexto, el proyecto tiene como objetivo contextualizar mejor los restos documentados en el castro de San Lourenzo, por su proximidad, donde excavaciones recientes demostraron que era un poblado especializado en la metalurgia de hierro antes de la llegada de los romanos. La hipótesis que pretenden validar o refutar ahora es si “O Escourial” podría ser la zona de extracción y procesado de ese mineral de hierro. Además, se pretenden investigar huellas vinculables a las actividades productivas desarrolladas por los antiguos habitantes del castro de San Lourenzo.